Günlük ömrün bir kesimi haline gelen gerilimle başa çıkmada manalı ve gayeli aktivitelerin tesirli olduğunu biliyor musunuz? İstanbul Atlas Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Kısmından Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, şahsa yeterli gelen, yaparken kendini uygun hissettiren aktivitelerin günlük yaşama eklenmesiyle gerilimle başa çıkmanın kolaylaşabileceğine dikkat çekiyor. Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan’a nazaran, aktivitenin zorluğu ile kişinin hünerleri ortasında bir istikrar kurulması değerli. Marifetlerle zorlukların ise belirli bir orantı içerisinde artması gerekiyor. Özkan, bireylerin ömürlerini sağlıklı sürdürebilmek için kendine neyin yeterli geldiğini bulmanın, keşfetmenin ve ona dahil olmanın değerini vurguladı.
İstanbul Atlas Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Kısmından Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, şahsa yeterli gelen manalı ve hedefli aktivitelerin gerilimle başa çıkmada tesirli olduğunu söyledi.
Modern ömürde gerilimin hayatın ayrılmaz bir modülü olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, “Modern toplumlara ve çağımıza damgasını vuran sürat, tempo ve performans kavramları, gerilimi günlük yaşantımızın neredeyse ayrılmaz bir modülü ve olağan bir işleyişi haline getirmiştir. İnsan organizması gün içerisinde daima iç ve dış etkenlerle etkileşim halindedir. Her an aldığı uyaranlar aşikâr bir hududu geçtikten sonra organizmanın ahengini bozar. Bozulan yapıyı onarmak için, organizma ahenk, istikrar, nizam arayışına girer. Buna gerilim ismi verilir” dedi.
Anlamlı ve emelli aktivite tecrübelerle keşfedilmeli
Stresle başa çıkmada manalı ve maksatlı aktivitelerin rolü olduğunu kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, “Anlamlı ve hedefli aktivite, ferdî yahut kültürel olarak bireye has muhakkak bir maksadı gerçekleştirmesine imkan sağlayan ve belli bir çevresel bağlamda şahsa has gereksinimler ve ilgi alanları tarafından belirlenen aktiviteler olarak tanımlanmaktadır. Hasebiyle bu aktiviteleri kişi kendisi tecrübeler yoluyla keşfetmelidir. Kişinin rahatlamasını sağlayan aktiviteler bir tane olabileceği üzere birden çok da olabilmektedir” diye konuştu.
Büyük bir tutkuyla yapılan iş keyif veriyor
İnsanların büyük bir tutku ile işlerini yapmasının kıymetine işaret eden Özkan, “Psikolojide ‘Akış Teorisi’ olarak isimlendirilen kuramın kurucusu olan Mihaly Csikszentmihályi ve araştırma kümesi, insanların uygun oluşunda neyin değerli olduğunu araştırmak maksadıyla birçok çalışma yürüttüler. Birinci olarak sportmenlerin ve sanatkarların iştirakiyle yürüttükleri çalışmalarda, şahısların büyük bir tutku ile işlerini yaptıklarını ve tecrübenin kendisinin keyif verici olmasının, bu aktiviteleri uzun yıllar sürdürmelerinde tesirli olduğunu gözlemlemişlerdir. Çalışmalarını daha geniş bir popülasyon üzerinde yaptıklarında ise optimum tecrübe ve akış durumu olarak isimlendirdikleri bu durumun kültürel farklılıklardan bağımsız olarak her yaş kümesinden beşerler tarafından birebir halde tanımlandığını vurgulamışlardır. Sonuç olarak akış teorisi olarak isimlendirilen kuram hem klinisyenler hem de bireyler için sağlıklı ömrün desteklenmesinde ve gerilimle başa çıkmada yaygın olarak tercih edilen bir strateji haline gelmiştir” diye konuştu.
Aktivitelerde zorlukların artması, başa çıkma hünerini geliştiriyor
Aktiviteleri gerilimle başa çıkmada bir strateji olarak kullanmanın insanoğlunun yüzyıllardır yapageldiği bir şey olduğunu tabir eden Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, burada değerli bir noktanın aktivitenin zorluğu ile kişinin hünerleri ortasında bir istikrar kurulması olduğunu belirtti.
Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, şunları söyledi: “Becerilerimizle zorlukların belirli bir orantı içerisinde artması gerekir. Bu da bizim akışta kalmamızı sağlayan etmenlerden biridir. Şayet aktiviteden kaynaklanan zorluk derecesi, bizim hünerimizi aşarsa tasa, hayal kırıklığı ve daha fazla gerilim hissetmemiz kaçınılmazdır. Tam aksisi olarak aktivite bizim için çok kolay ve rastgele bir geribildirim, öz denetim duygusu hissettirmiyorsa sıkılma hissine yol açacaktır. Münasebetiyle belli ölçüde gerilim daha doğrusu zorluk ve başa çıkma ihtiyacının akış tecrübeleriyle ilişkili olduğu, dikkatimizin içinde bulunduğumuz aktivitede olmasının ve vakit olgusunun kaybolmasının, manalı ve emelli aktiviteler yoluyla gerilimle başa çıkmamızı sağladığı yapılan çalışmalarda vurgulanmıştır.
Aktivitelerdeki zorluk, kişinin marifeti ile aktivitenin kendisinden kaynaklanan talepler ortasındaki dengeyi tabir etmektedir. Kişinin aktivite üzerindeki denetimi ve ait marifeti arttıkça aktivite de zorlaştırılır. Buna örnek olarak bir enstrüman çalma tecrübesini ele alalım: Birinci başta o enstrümanı nasıl tutacağınızı ve temel notaları öğrenirsiniz. Bir anda beste çalmaya geçmek marifet düzeyinizi aşar ve daha çok gerilime neden olur. Lakin vakitle enstrüman üzerinde hakimiyet kazandıkça, vücudunuzu enstrümanı çalma sırasında denetim etmeyi öğrendikçe giderek daha güç besteler çalabilir hatta vakit geçtikçe kendinizi daha da zorlamak isteyebilir ve hatta kendi eserinizi bile besteleyebilirsiniz. Hepimiz dahil olduğumuz aktiviteler üzerinde denetim kazandıkça bir sonraki zorluk derecesini doğal olarak yapmak isteriz. Zira beyinlerimiz de birebir bu prensiple gelişir.”
Aidiyet duygusu ve muvaffakiyet hissi yaratmalı…
Anlamlı ve maksatlı aktivitenin, şahısta aidiyet duygusu yaratan, muvaffakiyet hissi sağlayan, geçmiş tecrübeler ile mevcut marifetlerin etkileşimini içeren aktiviteler olarak tanımlandığını belirten Özkan, manalı ve emelli aktivitenin şahsa has olup özgür vakit aktiviteleri olabileceği üzere üretkenlik aktiviteleri de olabileceğini söyledi. Özkan, “Örneğin bir kişi için fotoğraf yapmak hobi hedefli olup kişinin gerilimle başa çıkmasına yardımcı olabilirken, mesleği ressam olan biri için de bu fotoğraf yapma aktivitesi rahatlama, gerilimle başa çıkma ve akış tecrübelerini yaratıyorsa manalı ve emelli bir aktivitedir” dedi.
Aktivite nasıl olmalı?
Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, aşağıdaki özelliklere sahip aktivitelerin şahısta gerilimle başa çıkmaya yardımcı olabileceğini söyledi:
- Kişinin o anki vakitte, dikkatini bir noktada toplandığı bir konsantrasyon durumuna sahip olması
- Kişinin davranışlarının ve farkındalığının birleşmesi
- Kişinin durum ya da aktivite üzerinde bir denetime sahip olduğunu hissetmesi
- Zaman hissinin kaybolması; kişinin öznel vakit tecrübesinin değişmesi
- Aktivite tecrübesinin içsel bir biçimde ödüllendirici olması
- Kişinin aktivite sırasında anında geribildirim alması
- Huzur hissi, egonun kaybolması
- Kişinin başarılı olmak için gereken potansiyele sahip olduğunu hissetmesi
Bize neyin âlâ geldiğini bulmak önemli
Kişinin ömrü boyunca başına gelen birçok olayın kendi denetimi dışında gelişebileceğini, bu durumların hepsinin düzgün ya da berbat hissetmede tesiri olduğunu belirten Sıhhat Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Kısmından Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, kişinin sağlıklı bir ömür sürdürebilmek için kendisine neyin âlâ geldiğini bulmasının, keşfetmesinin ve buna dahil olmasının değerine vurgu yaptı.
Bilgi: Ayşegül Arıkan Erben / İstanbul Atlas Üniversitesi / 0555 367 30 04 / [email protected]
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
Bir yanıt bırakın